To «Γελαστό Παιδί»

To «Γελαστό Παιδί» του Μίκη Θεοδωράκη που έγινε συνώνυμο της αντίστασης δεν ήταν Έλληνας, αλλά ο Ιρλανδός επαναστάτης Μάικλ Κόλινς. Υπήρξε η ψυχή του αντάρτικου πόλης κατά των Βρετανών και σκοτώθηκε σε εμφύλια σύρραξη...

Το γελαστό παιδί του ποιήματος ήταν ο Michael Collins, η ψυχή του ιρλανδικού αντάρτικου πόλης.... 

Το «Γελαστό παιδί» του Μίκη Θεοδωράκη δεν ήταν ελληνόπουλο, αλλά ένας επαναστάτης από την Ιρλανδία. Ήταν ο Michael Collins, ένας απ΄τους σημαντικότερους  ηγέτες του ιρλανδικού απελευθερωτικού κινήματος. Πρόκειται για ένα μελοποιημένο ποίημα του Ιρλανδού ποιητή Brendan Beham, το οποίο μεταφράστηκε από το Βασίλη Ρώτα και έγινε τραγούδι τον Οκτώβριο του 1961 για τις ανάγκες του έργου “Ένας Όμηρος”....

Τα τέσσερα τραγούδια του δίσκου όμως λογοκρίθηκαν, οι στίχοι απορρίφθηκαν και ο Μίκης Θεοδωράκης τα κατέγραψε αρχικά με τη δική του φωνή παίζοντας ο ίδιος τη μουσική στο πιάνο. Επίσημα, το τραγούδι ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1966 με ερμηνεύτρια τη Ντόρα Γιαννακοπούλου, αλλά ευρύτατα γνωστό έγινε με την ερμηνεία της Μαρίας Φαραντούρη. Λόγω δικτατορίας όμως, κυκλοφόρησε επτά χρόνια αργότερα. O Ιρλανδός έγραψε το ποίημα για τον απελευθερωτικό αγώνα κατά των Βρετανών και το αδικοχαμένο «Γελαστό Παιδί” ήταν ένα αθώο θύμα του εμφυλίου.

Οι αρχικοί στίχοι του 1961 έλεγαν “σκοτώσαν οι δικοί μας το γελαστό παιδί». Στη θεατρική παράσταση «Μαγική Πόλη» που ανέβηκε το 1962, “οι δικοί μας” έγιναν “εχθροί” και πλέον όλοι τραγουδούσαν “σκοτώσαν οι εχθροί μας το γελαστό παιδί”. Μετά την πτώση της Χούντας οι “εχθροί” έγιναν “φασίστες”.

Η καταδίκη σε θάνατο και η δημιουργία του IRA...

Η Ιρλανδία μετά από 700 χρόνια κατοχής  κέρδισε την αυτονομία της και οι Βρετανοί κράτησαν το 1/6 του εδάφους, που ήταν όμως και το πιο πλούσιο. Έτσι, ο αγώνας συνεχίστηκε οδηγώντας σε έναν αιματηρό εμφύλιο. Το «Γελαστό παιδί» πολέμησε δίπλα στον αρχηγό της εξέγερσης, Πάτρικ Πηρς στη διάρκεια της κατάληψης του Ταχυδρομείου του Δουβλίνου. Η εξέγερση απέτυχε. Ωστόσο, ήταν η αρχή για το απελευθερωτικό κίνημα. Ο Κόλινς καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά παρέμεινε ένα χρόνο σε φυλακές ασφαλείας. Όταν απελευθερώθηκε έγινε διοικητικό μέλος του Σιν Φέιν και διοικητής της οργάνωσης «Οι εθελοντές του  Βαλέρα», που εξελίχθηκε στον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό IRA. Εκλέχτηκε βουλευτής στις εκλογές του 1918, αλλά αρνήθηκε τη θέση.

Μόλις δημιουργήθηκε το πρώτο Ιρλανδικό Κοινοβούλιο με πρόεδρο τον Βαλέρα όλοι οι βουλευτές συνελήφθησαν. Ο Κόλινς γλύτωσε και αμέσως οργάνωσε την απελευθέρωση του Βαλέρα και των άλλων βουλευτών. Η πράξη του αυτή εκτίναξε την πολιτική του καριέρα και έγινε Πρόεδρος της IRB και  Διευθυντής Πληροφοριών του IRA.

Από τη συνθήκη ανεξαρτησίας της Ιρλανδίας στον αιματηρό εμφύλιο

Μετά την αγγλοϊρλανδική συνθήκη με την οποία η Ιρλανδία απέκτησε την ανεξαρτησία της, ο IRA διχάστηκε σ’ αυτούς που ήταν υπέρ της συνθήκης και σ’ αυτούς που ήταν κατά. Οι πρώτοι ήταν με τον Εθνικό Στρατό και οι δεύτεροι με τους Ατάκτους υπό τον Ντε Βαλέρα. Ο ηγέτης του στρατιωτικού σκέλους του απελευθερωτικού κινήματος Michael Collins, προσπάθησε να μη χυθεί αίμα, αλλά έπεσε νεκρός στην εμφύλια σύγκρουση στις 22 Αυγούστου 1922....

Η ελληνική εκδοχή των στίχων 

Οι αρχικοί στίχοι του 1961 έλεγαν “σκοτώσαν οι δικοί μας το Γελαστό Παιδί». Στη θεατρική παράσταση Μαγική Πόλη που ανέβηκε το 1962, “οι δικοί μας” έγιναν “εχθροί” και πλέον όλοι τραγουδούσαν “Σκοτώσαν οι εχθροί μας το γελαστό παιδί”. Στις συναυλίες μετά την πτώση της Χούντας οι “εχθροί” έγιναν “φασίστες”. Έτσι, η κάθε εποχή έχει το δικό της τραγούδι. Στην τελευταία εκδοχή έγινε ένα από τα αγαπημένα τραγούδια της γενιάς του Πολυτεχνείου. Ίσως γιατί το «γελαστό παιδί» της Ιρλανδίας αν ζούσε στην Ελλάδα, σίγουρα θα ήταν ένας από τους εξεγερμένους νέους που αψήφησαν τη χούντα.

Δείτε την ερμηνεία της Μαρίας Φαραντούρη στην πρώτη ιστορική συναυλία που έδωσε το 1974 ο Μίκης Θεοδωράκης μετά την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών. Κινηματογραφήθηκε από τη γερμανική τηλεόραση....