Τα τρία δοκίμια του Σοπενχάουερ

Τα τρία δοκίμια του Σοπενχάουερ: Αυτό που είναι ο άνθρωπος , Αυτό που κατέχει ο άνθρωπος, Αυτό που αντιπροσωπεύει ο άνθρωπος.

Ποιός άπό μας δέν έχει γνωρίσει κάποιον άνθρωπο ( ισως τόν ίδιο μας τόν έαυτό) πού νά είναι τόσο στραμμένος πρός τά έξω, τόσο άπορροφημένος στή συσσώρευση άγαθών ή στό τί σκέφτονται οί άλλοι, ώστε νά χάνει κάθε αίσθηση του έαυτου του; "Ενας τέτοιος άνθρωπος, οταν τού τίθεται κάποιο έρώτημα, αναζητεί τήν άπάντηση πρός τά έξω κι δχι πρός τά μέσα. Διατρέχει δηλαδή τά πρόσωπα των άλλων, γιά νά μαντέψει ποιά άπάντηση έπιθυμουν ή περιμένουν.

Γιά έναν τέτοιον άνθρωπο θεωρώ χρήσιμο νά συνοψίσω μιά τριάδα δοκιμίων πού έγραψε ό Σοπενάουερ πρός τό τέλος της ζωής του. (Γιά οποίον έχει φιλοσοφικές τάσεις εΐναι γραμμένα σέ γλώσσα σαφή καΐ προσβάσιμη στόν μή ειδικό.) Βασικά τά δοκίμια τονίζουν δτι τό μόνο πού μετράει εΐναι αύτό πού τό άτομο εΐναι. Οΰτε ό πλούτος ούτε τά ύλικά αγαθά ούτε ή κοινωνική θέση ούτε ή καλή φήμη φέρνουν τήν εύτυχία. Άν και οί σκέψεις αύτές δέν αφορούν συγκεκριμένα τά υπαρξιακά θέματα, παρ’ δλ’ αύτά μάς βοηθούν νά μετακινηθούμε άπό ένα έπιφανειακό έπίπεδο πρός βαθύτερα ζητήματα.

1. Αυτό που κατέχουμε.

Τα υλικά αγαθά είναι απατηλά. Ο Σοπενάουερ υποστηρίζει πολύ κομψά ότι η συσσώρευση πλούτου και αγαθών είναι ατελείωτη και δεν προσφέρει ικανοποίηση. Όσο περισσότερα κατέχουμε, τόσο πολλαπλασιάζονται οι απαιτήσεις μας. Ο πλούτος είναι σαν το νερό της θάλασσας: όσο περισσότερο πίνουμε, τόσο πιο πολύ διψάμε. Στο τέλος δεν κατέχουμε εμείς τα αγαθά μας – μας κατέχουν εκείνα.

2. Αυτό που αντιπροσωπεύουμε στά μάτια των άλλων.

H φήμη είναι το ίδιο εφήμερη όσο και τα υλικά πλούτη. Ο Σοπενάουερ γράφει: “Οι μισές μας ανησυχίες και αγωνίες έχουν προέλθει από την έγνοια μας για τις γνώμες των άλλων… πρέπει να βγάλουμε αυτό το αγκάθι απ’ τη σάρκα μας”. Είναι τόσο ισχυρή η παρόρμηση να κάνουμε μια καλή εμφάνιση, ώστε για μερικούς φυλακισμένους, την ώρα που βαδίζουν προς τον τόπο της εκτέλεσής τους, αυτό που κυρίως απασχολεί τη σκέψη τους είναι το ντύσιμο και οι τελευταίες τους χειρονομίες. Η γνώμη των άλλων είναι ένα φάντασμα που μπορεί ανά πάσα στιγμή ν’ αλλάξει όψη. Οι γνώμες κρέμονται από μια κλωστή και μας υποδουλώνουν στο τι νομίζουν οι άλλοι, ή, ακόμα χειρότερα, στο τι φαίνεται να νομίζουν – γιατί ποτέ δεν μπορούμε να μάθουμε τι σκέφτονται πραγματικά.

3. Αυτό που είμαστε.

Μόνο αυτό που είμαστε έχει πραγματική αξία. Μια καλή συνείδηση, λέει ο Σοπενχάουερ, αξίζει περισσότερο από μια καλή φήμη. Ο μεγαλύτερος στόχος μας θα έπρεπε να είναι η καλή υγεία κι ο πνευματικός πλούτος, ο οποίος οδηγεί σε ανεξάντλητα αποθέματα ιδεών, στην ανεξαρτησία και σε μια ηθική ζωή. Η ψυχική μας γαλήνη πηγάζει από τη γνώση ότι αυτό που μας αναστατώνει δεν είναι τα πράγματα, αλλά η ερμηνεία μας για τα πράγματα"

Αύτή ή τελευταία σκέψη - οτι ή ποιότητα τής ζωής μας προσδιορίζεται άπό τό πώς έρμηνεύουμε τις έμπειρίες μας, δχι άπό τις ίδιες τις έμπειρίες- εΐναι ένα σημαντικό θεραπευτικό δόγμα πού άνάγεται στήν άρχαιότητα. Κεντρικό άξίωμα στή σχολή τού στωικισμού, πέρασε άπό τόν Ζήνωνα, τόν Σενέκα, τόν Μάρκο Αύρήλιο, τόν Σπινόζα, τόν Σοπενάουερ και τόν Νίτσε κι έφτασε νά γίνει θεμελιώδης__έννοια τόσο στην ψυχοδυναμική όσο και στη γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία

Aπόσπασμα από το βιβλίο του IRVIN D. YALOM - ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ TOY ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ (Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου )